Lý thuyết chung về đèn điện tử

Discussion in 'Lý thuyết điện tử' started by Tyro, 3/12/05.

  1. tivoi

    tivoi Advanced Members

    Joined:
    14/12/05
    Messages:
    2.326
    Likes Received:
    24
    Location:
    HCMC
  2. rusany

    rusany Advanced Member

    Joined:
    28/12/10
    Messages:
    144
    Likes Received:
    14
    Location:
    Hà Nội
    Re:

    Chào các bác,
    Câu hỏi này đã có nhiều người trả lời nhưng em vẫn xin bổ xung chút đỉnh.
    1. Để bác dễ so sánh thì em liên hệ với 2 loại linh kiện khác là transistor lưỡng cực BJT và transistor trường FET
    --- Transistor lưỡng cực - BJT (rất phổ biến, là các loại mà dân ta vốn vẫn dùng trong ampli như 2N3055, 2SA..., 2SB..., 2SC ..., 2SD ...) hoạt động theo nguyên tắc lấy dòng điều khiển dòng. Cụ thể là lấy dòng Ib (nhỏ) để điều khiển dòng Ic (lớn). Do đó thông số Ic / Ib là quan trọng và ngành điện học thống nhất gọi nó là hệ số khuếch đại dòng điện, ký hiệu là chữ bêta.
    --- Transistor trường - FET (bây giờ bắt đầu xuất hiện nhiều trong các ampli chạy MOSFET) hoạt động theo nguyên tắc lấy áp điều khiển dòng. Cụ thể là lấy áp cực cổng (cực G - Gate) để điều khiển dòng cực máng (dòng Id - I drain). Do đó thông số Id / Vg là quan trọng và ngành điện học thống nhất gọi nó là độ hỗ dẫn.
    ---> Như vậy, đèn điện tử cũng lấy áp điều khiển dòng --> Gọi là độ hỗ dẫn.
    Các thông số độ hỗ dẫn cũng giống như hệ số khuếch đại đặc trưng cho khả năng khuếch đại tín hiệu điều khiển của linh kiện. Nó không ảnh hưởng trực tiếp tới độ hay/dở của âm thanh mà ảnh hưởng tới số lượng linh kiện khuếch đại cần có và do đó ảnh hưởng tới độ phức tạp của mạch khuếch đại. Cùng một công suất đầu ra, nếu dùng các linh kiện có hệ số khuếch đại (hay độ hỗ dẫn) nhỏ thì phải ghép nhiều tầng KĐ, nếu dùng các linh kiện có hệ số khuếch đại (hay độ hỗ dẫn) lớn thì cần ít tầng KĐ hơn --> Về cơ bản có thể đỡ méo hơn (điều này không phải luôn đúng mà cũng còn phụ thuộc vào chất lượng linh kiện sử dụng)
    2. Trong khái niệm phối hợp trở kháng đã có cả thành phần cảm kháng và dung kháng rồi bác ạ. Nói kỹ về nó thì hơi thiên về lý thuyết nên em xin lược bỏ. Tuy nhiên hai thành phần cảm và dung thường chỉ được quan tâm đến trong các mạch hoạt động tại tần số cao (không phải mình cố tình làm láo ở tần số thấp mà vì nó phức tạp). Ứng dụng audio có thể liệt vào tần số thấp nên thành phần cảm và dung không quá trong trọng (nhưng vẫn có ảnh hưởng nhất định). Tuy nhiên nếu tính được cả 2 thành phần này thì sẽ rất tốt. Các thiết bị high-end do có quan tâm cẩn thận đến cái này nên đáp ứng tần số của mạch KĐ rất tốt. Nói cách khác là đặc tính ĐK của mạch ít phụ thuộc vào âm bass hay âm treble --> đồng đều các dải.
     
    Wilson Fans likes this.
  3. doantrangsy

    doantrangsy Advanced Member

    Joined:
    19/2/09
    Messages:
    98
    Likes Received:
    0
    Bác nào đã lưu lại tài liệu này rồi làm ơn post lên cho em xin lại. vì trong đó có mấy hình bị mất, không có hình minh họa đọc hơi khó hiểu. cám ơn. Hình bị mất trong trang 1: hình 1/77/19….
     
  4. mrruoitrau

    mrruoitrau New Member

    Joined:
    26/12/07
    Messages:
    2
    Likes Received:
    0
    vào đây đọc mới thấy mình xxx. Cảm ơn các bác :)
     
  5. HongDuong

    HongDuong Advanced Members

    Joined:
    19/11/10
    Messages:
    157
    Likes Received:
    28
    Location:
    Hà Nội
    Giới thiệu với các bạn bài viết về amply đèn để các bạn tham khảo
    Nguyên lý hoạt động của ampli đèn

    Ampli đèn vận hành chủ yếu dựa vào nguyên lý hoạt động của bóng đèn, cụ thể là sự khuếch đại dòng tín hiệu khi qua linh kiện này.
    > Lược sử ampli đèn / Ampli đèn ưu việt hơn transistor? / 5 bước quan trọng DIY ampli đèn


    Ampli đèn có những đặc tính âm thanh quý. Ảnh: madisound.

    Được sáng chế năm 1906 bởi Lee De Forest, ampli đèn là tiền thân của ampli bán dẫn thông dụng ngày nay. Vào thời gian này, ampli đèn liên tục được phát triển và ứng dụng vào nhiều lĩnh vực, trong đó có thể kể đến như truyền tải tín hiệu điện thoại, nghe nhạc, vô tuyến truyền hình... Tuy nhiên, đến những năm 70 của thế kỷ trước, cùng với sự phát triển nhanh chóng của bán dẫn silicon là những bước tụt dốc của ngành công nghiệp chế tạo bóng đèn nói chung và ampli đèn nói riêng. Ampli bán dẫn có lợi thế hơn hẳn về công suất, nhỏ gọn và tiết kiệm hơn, bởi vậy là sự lựa chọn số một của rất nhiều người sử dụng thời bấy giờ.
    Tưởng chừng đã rơi vào quên lãng, tuy nhiên, trong những năm trở lại đây, ampli đèn đang trở lại thị trường nghe nhạc hi-fi bởi một số nhà sản xuất thiết bị âm thanh cao cấp và cộng đồng người chơi thích tìm tòi, đam mê vẻ đẹp âm thanh đặc trưng từ ampli đèn.
    Ampli đèn vận hành chủ yếu dựa vào nguyên lý hoạt động của bóng đèn, cụ thể là sự khuếch đại dòng tín hiệu khi qua linh kiện này. Tương tự với bóng bán dẫn, bóng đèn chỉ cho dòng electron đi qua theo một chiều nhất định. Điểm khác nhau là bóng đèn sử dụng kênh electron dài vài cm, đòi hỏi nhiều năng lượng, trong khi bóng bán dẫn đưa các electron qua một kênh có độ dài rất nhỏ, cần ít năng lượng hơn.

    Giản đồ bóng đèn cấu tạo bóng đèn sử dụng trong ampli đèn.

    Về cấu tạo, bóng sử dụng trong ampli đèn gồm ba thành phần chính: catốt, anốt, và cực G được đặt trong một lớp vỏ thủy tinh đã bơm không khí ra ngoài để đạt được trạng thái gần chân không. Việc này giúp các bộ phận bên trong không bị oxi-hóa và tránh hiện tượng cản trở dòng electron dịch chuyển từ catốt đến anốt, gây nhiễu, thất thoát tín hiệu âm thanh.
    Catốt là nơi electron được bắn ra, năng lực phát xạ điện tử của bộ phận này được cường hóa bằng lớp phủ bề mặt bằng nhiều loại hợp chất khác nhau. Anốt có nhiệm vụ thu nhận các electron tự do nên có điện thế dương. Độ lớn của dòng điện được truyền qua bóng đèn phụ thuộc vào độ chênh lệch điện áp catốt-anốt, lớp phủ bề mặt catốt, diện tích bề mặt catốt-anốt. Khi hai yếu tố sau đã cố định bởi thiết kế bóng đèn, độ lớn dòng chỉ còn phụ thuộc vào độ lệch áp giữa catốt và anốt.
    Cực G, hay còn gọi là cực điều khiển có dạng lưới hoặc lò xo nằm giữa hai cực catốt và anốt. Cực này có điện áp âm so với catốt nên các điện tử không bị hút vào đây.

    Catốt nóng sáng khi ampli đèn hoạt động. Ảnh: Treedifiy.

    Khi ampli đèn hoạt động, catốt được đốt nóng đến một nhiệt độ nhất định, khiến cho động năng của electron thắng lực liên kết kim loại, phát xạ ra khỏi bề mặt của catốt. Nhiệt độ này vừa không quá bé để cung cấp đủ động năng cho electron, vừa không quá lớn để electron bay quá mạnh, đập vào anốt và đàn hồi trở lại, hoặc bay lệch quỹ đạo vì động năng điện tử lớn hơn cả lực hút anốt. Điện năng ampli đèn sử dụng chủ yếu phục vụ cho quá trình cấp nhiệt cho catốt. Hiệu suất chuyển đổi điện năng sang nhiệt năng không lớn, bởi vậy có khá nhiều năng lượng lãng phí, thất thoát.
    Cơ chế dịch chuyển electron kể trên khiến cho dòng điện qua bóng đèn khá nhỏ, đòi hỏi loa cần có độ nhạy cao, những sự thay đổi rất nhỏ cũng có thể cảm nhận được. Thực tế vẫn có thể kết hợp hệ thống nhiều bóng đèn để tạo ra dòng lớn hơn nhưng điều khiển sao cho đồng pha giữa các bóng và yếu tố chi phí là những rào cản đáng kể.
    Cực G được đặt vào một điện áp âm, không kín mà có dạng lò xo hoặc dạng lưới nên ít cản trở dòng electron dịch chuyển. Sở dĩ gọi là cực điều khiển bởi áp đặt trên cực G ảnh hưởng đến sự chênh lệch điện áp giữa catốt và anốt, vì vậy độ lớn dòng điện chạy từ catốt đến anốt lớn hay nhỏ phụ thuộc vào điện áp của cực G âm ít hay âm nhiều so với catốt.

    Ampli sử dụng hai loại bóng đèn với chức năng khác nhau. Ảnh: Streed.

    Các bóng đèn trong ampli được chia làm hai loại, tương ứng với hai giai đoạn khác nhau: tiền khuếch đại âm tần và khuếch đại âm tần.
    Loại thứ nhất có tên bóng tiền khuếch, hay bóng tín hiệu, thuộc giai đoạn tiền khuếch đại âm tần. Do tín hiệu đến ampli đèn thường rất nhỏ, vì vậy giai đoạn này có tác dụng tăng dòng đủ lớn để tiếp tục vào giai đoạn sau. Yêu cầu của tiền khuếch đại là phải xử lý thật chính xác, tạp âm rất nhỏ bởi tạp âm này sẽ được gia tăng lên rất lớn cùng tín hiệu âm thanh. Do vậy, các bóng tín hiệu thường được bọc thêm bởi một lớp vật liệu chống nhiễu bên ngoài lớp vỏ thủy tinh.
    Loại thứ hai có tên bóng công suất, thuộc giai đoạn khuếch đại âm tần. Nếu nói bóng đèn là linh hồn của ampli đèn thì bóng công suất là trái tim của linh hồn đó. Bóng công suất là một trong những bộ phận có vai trò quyết định đến chất lượng tín hiệu âm thanh qua ampli. Bộ phận này được sử dụng để biến dòng tín hiệu âm thanh từ tiền khuếch đại đủ mạnh để cho ra tải. Vì vậy, chất lượng bóng đèn công suất rất được các nhà sản xuất và người chơi ampli đèn quan tâm. Đây cũng là linh kiện nhanh phải thay thế trong quá trình sử dụng.

    Một loại biến áp thông dụng. Ảnh: Audo.

    Bóng công suất dù đã được chế tạo đặc biệt để tạo ra dòng lớn nhưng rất ít trong số đó có khả năng cung cấp dòng đủ mạnh cỡ ampe. Vì vậy, trong giai đoạn khuếch đại âm tần, tín hiệu sau đó được đưa vào biến áp xuất âm để lấy áp và dòng phù hợp cho ra loa.
    Một ví dụ cụ thể, loa cần cho ra 4W, có trở kháng 8 ohm (mức trở kháng thích hợp với loa dùng ampli đèn), dòng qua loa phải đạt 0,5A và điện áp trên loa phải là 4V. Trong trường hợp này, biến áp xuất âm phải có áp cuộn thứ cấp đặt vào loa đạt 4V, giả sử cuộn sơ cấp biến đổi điện áp 40V nên hệ số giảm áp là 10. Vì vậy, hệ số tăng dòng là 10, dòng thứ cấp là 0,5A nên dòng sơ cấp là 0,05A hay 50mA, ở mức mà đèn công suất có thể cho ra được. Việc này gọi là phối hợp trở kháng để lấy dòng và áp phù hợp cho ra loa.

    Nguyên Khánh
     
    Wilson Fans and anhchiennt2 like this.
  6. bizicafe

    bizicafe Advanced Member

    Joined:
    7/8/09
    Messages:
    978
    Likes Received:
    4
  7. xda160

    xda160 Advanced Member

    Joined:
    8/8/06
    Messages:
    116
    Likes Received:
    3
    Ay da, em cũng không xem được hình.

    Vẫn biết đây là post từ lâu lắm rồi (2005), nhưng cực kì quí báu với newbie như bọn em.
    Bác mod nào giúp bọn em với.
     
  8. Trongbody

    Trongbody Advanced Member

    Joined:
    10/11/11
    Messages:
    224
    Likes Received:
    0
    Có Bác nào còn lưu tài liệu này kèm hình ảnh xin cho em đường link.
    Cảm ơn nhiều.
     
  9. leescam

    leescam Advanced Member

    Joined:
    27/7/11
    Messages:
    129
    Likes Received:
    0
    xin chào các bác . bài viết này rất hữu ích với em .cám ơn các bác nhiều....
     
  10. lvhn

    lvhn New Member

    Joined:
    12/7/11
    Messages:
    1
    Likes Received:
    0
    Hôm nay em đọc được bài này như "chuột sa hủ nếp" :D Cảm ơn các bác nhiều lắm! ^^
     
  11. Nikko NR819

    Nikko NR819 Advanced Member

    Joined:
    20/10/11
    Messages:
    151
    Likes Received:
    8
    Bác chủ có thể nói rõ thêm về phần Ampli đèn ưu việt hơn transistor? k ah? Em chưa chơi ĐÈN nên quá gà ạ.....Thanks bác!
     
  12. Virgo

    Virgo Moderator

    Joined:
    2/12/05
    Messages:
    2.225
    Likes Received:
    28
    Location:
    VNAV.VN
    Bài viết này phiến diện và khiến người đọc có thể hiểu sai !
    Chủ đề này là " Lý thuyết chung .." nên các thông tin post lên cần đầy đủ và có chọn lọc.
    Thanks
     
    anhchiennt2 likes this.
  13. Nguyễn Thanh Hùng

    Nguyễn Thanh Hùng Advanced Member

    Joined:
    9/5/13
    Messages:
    63
    Likes Received:
    0
    Em xin chào các bác.
    Bài viết của các bác hay thật ! em rất quan tâm học hỏi nhưng kiến thức còn kém. Mong được giao lưu cùng các bác .
    Chúc các bác vui sẽ và thành công trong mọi công việc.
     
  14. ducsonvtv

    ducsonvtv New Member

    Joined:
    25/5/13
    Messages:
    4
    Likes Received:
    0
    Đọc ít hiểu ít nhưng đọc càng nhiều càng thấy kiến thức của mình quá kém, hic.
     
  15. pham_au

    pham_au Approved Member

    Joined:
    5/12/05
    Messages:
    18
    Likes Received:
    1
    Location:
    Việt Nam
    Thấy mấy cái ảnh minh hoạ không hiển thị được, mong các bác xem lại.
     
  16. cungdhv

    cungdhv Advanced Member

    Joined:
    7/1/12
    Messages:
    1.620
    Likes Received:
    89
    Location:
    Bên Đông Trường Sơn !
    Tác gải bài viết đã rất cố gắng trình bày nhưng theo tôi : Bài viết thiếu độ chính xác cần thiết, nhiều sự gải thích lẫn lộn, không rõ ràng (chỉ đơn cử vài dòng chữ màu ở trên), khiến những người ít hiểu về bóng đèn điện tử hoặc những người không có chuyên môn về đèn điện tử hiểu nhầm.
     
    anhchiennt2 likes this.
  17. aka

    aka Approved Member

    Joined:
    20/10/12
    Messages:
    24
    Likes Received:
    0
    Mặc dù cũng diy được vài cái amply đèn rồi và cũng mặc dù là cử nhân Điện tử Bách Khoa đấy vậy mà giờ em đọc bài của bác Tyro vẫn thấy phải cảm ơn bác ấy nhiều! Bể học là mênh mông. Thứ ta biết chỉ là một giọt nước, thứ chưa biết thì là cả một Đại dương. Đúng thật! Khâm phục các bậc tiền bối đã nhiệt tình chia sẻ kiến thức!
     
  18. quangnt

    quangnt Advanced Member

    Joined:
    29/10/11
    Messages:
    2.410
    Likes Received:
    123
    Đọc lại vẫn thấy hay..............
     
  19. Ngoc2

    Ngoc2 Advanced Member

    Joined:
    21/3/17
    Messages:
    1.507
    Likes Received:
    785
    Mà ít người đoc :) .................
     
  20. Audiophoto

    Audiophoto Approved Member

    Joined:
    20/6/21
    Messages:
    40
    Likes Received:
    16
    Location:
    Bắc Thái
    Giờ ai cũng bận rộn phong trào diy xuống quá
     
  21. khttc9

    khttc9 Advanced Member

    Joined:
    24/8/10
    Messages:
    273
    Likes Received:
    26
    Em cũng thắc mắc như bác
     
  22. khttc9

    khttc9 Advanced Member

    Joined:
    24/8/10
    Messages:
    273
    Likes Received:
    26
    Em cũng thắc mắc như bác Viagraless
    Nói ra thì xấu hổ, nhưng không nói còn xấu hổ hơn : tuy em đã làm được nhiều ampli đèn các kiểu, vậy mà nói năm cực với ba cực thì vẫn còn tù mù lắm, vậy xin các cao thủ giải đáp hộ :

    1- Tại sao đèn 3 cực nghe có vẻ phê hơn đèn 5 cực ?

    2- Đèn 5 cực đấu như thế nào thì mới chạy đúng là 5 cực, và đấu như thế nào thì thành 3 cực ?

    3- Đèn 5 cực có hệ số khuyếch đại rất cao, vậy căn cứ vào đâu để tính Gain cho toàn mạch ?

    Tạm thời như vậy, rất mong được chỉ giáo ạ.
    Cảm ơn nhiều.
     

Share This Page

Loading...